بلوچ کومے وفادار پہ وتے حاک و وطنا

نعت سید المرسلین(ص)

ای  سَروَر ذی احترام ،ای صاحب  عزّ  و مقام   

مدح تو گویم صبح و شام،ازما به تو صدها سلام

ای  کان  اخلاق  و  ادب ، ای  سید  والا  نسب    

ماه  جهانتاب  عرب ، از ما  به تو صدها سلام

تو  شمع  بزم  مرسلان ، تو مقصد خلق  جهان   

وصف تو ناید بر زبان، از ما به تو صدها سلام

ای آبروی کاینات ، روشن  زرویت شش جهات  

در مدح  تو گویا نَبات، از ما به تو صدها سلام

تو دلربا  تو  مه  جَبین ، تو  رهبر دنیا  و  دین  

ای برتر ازعرش بَرین، از ما به تو صدها سلام

مهر ومه از تو مستنیر،کوران زفیض تو بصیر   

ای  قاصدِ  ربِّ  قدیر، از ما به تو صدها سلام

من عاشقِ  روی  تواَم ، سر  گشته  کوی  تواَم 

  در  بند  آبروی  تواَم ، از ما به تو صدها سلام

ای  پیکرِ  احسان  و جود ،  محبوب  اللهِ  وَدُود

   مثل تو ناید در وجود ، از ما به تو صدها سلام

ای  شافعِ   روز  جَزاء  ،  ای   پیشوایِ  انبیاء

  ای  منبَع  نور و ضیاء، از ما به تو صدها سلام

دارد «محمد»  افتخار ،  چون  آمده  همنام  یار

گوید به هر لیل و نهار، از ما به تو صدها سلام

شعری از مولانا محمد روشندل

نو بهار آتکگ گۏن  گُل  و پُلّان      اےهَبرشنگت ماڑی  و  کُلّان

گَل کُتَگ هلکا  کوچگ و لۏگان       گۏشت هما وشآتک ڈگر وزالان

شائر  و  ندکار  بستَگش   دیوان      نوبهار نازینت گۏن گهیْن  گالان

بُلبُل و شانتل  چیْر  بکت  سازان     وڑ وڑا   ابراز کت  دلئے هالان

دل تمام بودناک زند  بَیَنت جانان      بنت دِراه پچ بنت بستگیْن چالان

نوبهار سبز کت  کهچر و  زیْدان     بنت چَراگ کوهسارپه بز ومالان

چم کپیت سبزان نۏک  بیت ایمان     هیْل  ببیت پلگار  مانتگیْن سالان

هلهله چس بوت  ڈیه گل  و شادان      دلوَتان چیهال  مُرگ جَننت بالان

هر  گۏرا  گندَ  رحمتان گۏاران      شادهیْن  رۏچان کس مَبیت نالان

شائریْن آبیار  آتک  هزام   پَلّان      شکربکن ربّا ، نۏک بکن شالان

هیچان؛01/01/93شمسی

مکرانئے شَیْر واجه عبدالله روانبُد(ره)ئے پربَستگیْن.
مکــــــــــــــــــــــران(اولی بهر)
* وَشِّـیـن وطنْ مئے مَکـُّران /// دایــم بـِباتئے کامــِـــران
* آباد وسَبز و مَـــــــــــیْزَرَان /// هروَقت که تئی نامـــا گِـران
* تئی بـُوچـو مـِسکــا بـِیتْ زَران/// تئی دِلـْجَمَیْـن گَٹ و گَــَـران
*سـِیـَه بـَنـْد و سـَبـزیْـن تـِیـهـُران /// گَپَّـاجَـنـَنـْت گون جَمْبَــــران
*تئی سـَــرشـَم و دِرَنـْگ و دَران /// دِرّ و سَیـادی سَنـْــــــگـَران
*تئی کـَـلـَّـگ وتـئی آپْسَـــــــران/// سـَبـْزیْن گونـِک گون زامـُران
*خـُشـْبو تـِرَنـْت از زعـْفـِــــران/// کـولـِکْ گون شیرکـُمبیْن تـَڑان
*کـَوْردَپْ گون دازو کـِیـْـلـَّـڑان/// تئی کـُوچـَگ و تئی کـَهْچَـــران
*دانـِیـچّ گون شـِمش وکـَلـْپـَران/// آشــکــان مـَشـیـروپـَمـْپـُــــران
*زَرد پـُل گون زَردیْـن کـُمـْبـُران/// گـِرنچـیْـن پـَچـَنـْت چو ٹپُّران
*ڈولـُک گون زَهـْم و اِسـْپـَـــران/// سـولیْـن کـَهیـر گون شـَنـْگـَران
*جُـگـْـــــروکـَلیْـر و کـونَــــــــران/// شیـرن تِـرَنـْتْ چَه شَکـَّـــــران
*کیلـَّگ چـوْ نیلـّیْـن خـَیـْبَــران/// گواشُ گـِیابـِیْـن کـَوْرسـَـــران
*وَلّْ گـون شَـکـَر تامـیْـن بَــــران/// پـَرماشُ ماش گون باجـِــران
*چـَـٹینـْت و سا ٹنت لاگـَـــران /// گورُم گون بـَگ و باهـَـــران
*کـَرپاس گون سـیـْاهـیْـن سَمـَّران/// جوهان گون وَنڈ و بوهـَـران
*مـَرّانـا سـَـٹـَّنْت بے کـَــــران/// دادِنـْت ســَخـاوت گـُسـتـَـران
*لـَهـڑبـَخش و حاتـَم دَروَران/// بـَهـر کـَنـَنـْت گـُواپ وگـوران
*اعیـدِنـْت بـْرِهـْک و بے دَران/// جـوپاگ پـُلے بـے بـُنــــدَران
*بـْرِنج رون مـُراهـے شـامـگـِران/// نـِشـْتـَا دَنـی چون گـَونـَران
*دَسـْتور دَنـْت په چـاکـَـــران/// کـَشـَنْت په سـَر بارِگـِران
*گـُرامانی چـیْـرا تـَتـَّـــران/// پنڈوک مَه گواپان پـِشْـکِـران
*داس رونُ شـامـیـگا گـِــــرَان/// هـوش چـِنـَنـْت کـِرّو گــوران
*کـَٹّ کـَنـَنـْت چون تاجـِران/// کـَنـدَنـت گون زالان اَنــــدَران
*لاپِ دَریـن جـَت اِمـبـَران/// مـَچّ گون گـَرَکّ و کوکـِـــران
*کـِرگونْگ گون گـِرانیْن سربَران/// دریپَّانچ و نـَرمیْن سیمـُّران
*روکیْـن گِتـْرانـْگ چو انگـَران/// هامیْـن گون پـُلـِّیْـن پـَتـَّــــران
*بانجـِیْگے بـَهـرِنـْت بـَزگـَران/// انسان و مـُرگ و رَستـَــــران
* گـَنـْجـے په وار و لـَنگـَران /// کایَـَنْت و نِنْدَنـْت شـَهرگوران
*بَندَنـْت بـِرُنک و کاپـَــــــران/// لـُنجیْـن شـَگـَزّ گون ڈنـْگـَران
*سیْـرَنْت گـَریب چو میْـجـَران/// سـُند گواپ گون جاک وجـَلـَّران
*رُمـْب و اواچْک و اَلـْگـَــــران/// گـَپـِنت گـِهـِیْن خوش مَحضـَران
*تـئی سوهـَویْـن صـَنْعَت گـَران/// وَش مـَحفـَلیْـن دیوّان بَــران
*سـِینی شِلیتّ گون ساسَــــران/// کـَپّـوْگون گـِردیْـن چـَپَّــــران
*دهقان گون تـورا شیکّ وَران/// بـُرزیْـن گـَڈیـلانی ســـَران
*گورشـان چو شِیْـنـْکی ٹـُکـُّران/// ایـْوَند چو مارا شیْـپْ گـِران
*دیــــوّان کـُتـَگ آزا وَران/// پـونـْچِـن چو مـورا سُـرْسُرْان
*پات وکـَپات و کـُمبـُــران/// لوڑیگ گون ٹیه و ٹمبَران
*مولِد گون نازیْنک وسُران/// ٹیمبُک گون ڈهـْل وڈ ُکـُّران
* ناچی گـۏنْ سَــوْت و زَیْــمُــران/// شـــــادِه کـُتـَــک روْش آوَران
*لـُنـْجـیْـن، تَــیـاب وبَــنـــدران/// دَریـا گون واد وکـَلـَّـڑان
*بـوجیگ گونْ لوهـیْـنْ نـَنـْگَران/// نَول کـَنـَنـْت پـاسـیـنـجـِــران
*مـَچُّـو گونا ماهـی گـِران /// کایَـنـْت چه نیلبـُوئیْـن زِران
*سـارْم وتـِگِـلم و لـُوجـَـران/// کاشـک گون وَشـِّیْـن کولگـِران
*گور گون مـَزَن کالکیْـن کـِران/// دلسوک بـَنت خـُرما خـوْران
*زیـْد و چـِراگیْـن سـَوْلـدَران/// گرِیْـشَگ گون کاش وکـُلـدَران
*بـَگّ گون نـَلـڈیْـن هـُشـْتِــران/// بـَرّی قـَلـَم گوشـیْـن هـَـــــران
*اسپ وهـَزاری گـرُهـْبـَـــران/// بـُزگـَل گون میْـش و میـهـَڑان
*مـَهری گون پُلّ و پاکـَـڑان/// لـِیڑه گون پیلـِّی باهـُــڑان
*ڈاچی گـون گـُوَمْسِـیْـن جَـڑان /// کایـَنـْت چه جیْـدا زَنــــزَران
*پـُرّاپ گون ٹاب و ٹاهـُــران /// گامیْـش گون دیهی ڈّڈّران
*سانـْڌ چـو هَـمـا جــانـــاوَران /// ناهـُنـْجُمیْـن کاریــگـَــــران
*گـونَـنْـتْ، شَـریـک وچـا کَــران/// جـاکِنـْت مـُدام تـئی جُمبُــــران
*تـئی سـَربـُلـَندیْـن مِـهـتـَــــران/// راجئے کـمـاشِـیْـن سَـروَران
*گــــردِن کـشِــیْــن نـــام آوران/// صاحـِب دلِیْـن دِیـن پَـروَران
*شیْـر هِمـَتـِّیْـن سُلطان پَـران/// تـئی مان مـَیَاتکیْـن کـُنگـُـــران
*جَنگول وسَرکوَمیس نـَــــران/// نوجَوان گون شیْـری ٹیٹران
*برانـز گـِرَنت چو اِشکـَــران/// پُشـْتا نـَکـِنـْزَنـْت ٹکّران
*تئی مـهـربـانِــیْـن مـــادران /// شیــردَیَـنْـتْ شِــیْـرگـُلـُّـڑان
*بَلکیْـن کـَپَنـْت روچے گـَڑان /// بَکـْشـَنـْت سـَران په بـِرادَران
*تئی مَهلـِکائیْـن دُهـتـَـــران/// آهوگ رَواجیْـن درَمـگوران
*پاکـَنت چو آپی گوهـَـــران /// چیْـرَنت چه چـَشم اختـَــران
*گـُل گـَندَگیْـن مَهپـَیْکـَــران/// لـَجـّانی نازیْـن کـَوْتـَـــــران
*وَش چامـَلیْـن مَنـْجَوْسـَران/// پَشـْک وسـَریگ وچـــادَران
*سـَنگـَوْ گون زَرِّیْن زیوَران /// بیکـّانا دْرَنزَنت عـَنطـَــران
*مِسْـــک و زَبــــاد و عَـنْـبَران /// عهدش کـُتـَگ گون شـُوْهـَران

بَـتَـلْ( ضرب المثل)

●آپْ جانا پاکْ کنْتْ و راستی دِلا

●آپَـئے ٹپّ هُشْکْ بیت رۉگِـنئے ٹپّ  بازْ بیت

● آ مرد کِه مَیار جَلّـَنْتْ نیْمْروچان لوْگا نَوَپْسَنْتْ

● آئیا وَشْهالْ هِچْ کسْ نَدیسْتَه

●آپا گِنْدئے ؛ گـُدانْ کـَشّ

● اشتُـرئے بَنْجاها پیر نَرُدیـتّ

●اُشْترا هِرّے آرْتْ کـَسا سارْنَکـُت کُکـّڑا هَیْکے ریت دُنْیائی سَرا کُت.

●اُشْتر دُزّی   چیْرکِنْزّکا!

● امْروز سَباهانی ساهِگـنْتْ ساهِگْ رَوْتْ و روچْ مَنا گِـنْدِیتّ

●بازْوَرْدی  و لاپْ درْدی

● بازْگِـنْدئے گـَلْ مَکـَن کمّ گِنْدئے گـَمْ مَکـَن!

● بِراتا بِگِـنْد گـُهارا بِگِـر

● بے  تاوانا  بلوچ  سیتّ  نَکـَنْت

● بے رنْجا گـنْجْ نَبی

● بیـتَّگیْن کارا کس مَجَـنت جاکا وَهْدِے کِه روگِـن رتْکگنت هاکا

●جاهِلا هپتاد  کالْیگرئے زۉر مانِنْتْ

●پیریْنئے سوجا چادِرئے  لُمْبا بِبَنْد

●تئی پِتْ اگـَه پِتے بوتّیْن تئی ماتْ؛ میْشانْ نَیَتْ !

● جوهر بَلوچَیْ گـیرَتِنْتْ

● چَـمّ پَه وَتی عیْبا کوْرِنْتْ

●تان بهاری هَوْر نَبیت، بَشّی هَوْرْ مَباتْ. تان گـُهاران جود نَبیت بِراتاﮟ جَنْ مَباتْ

●چَه تَنکـّیْن کـَوْشا شِپادی گِهْتِرنْ

●چَه نادانیْن  دوستان دانایِن دُژمنْ گِهْتِرنْ

● دورسَریْن کـَوْرا مَوَپْس

●زُبانا هَر  وَڑا  کِه تابْ دیَئے ترّیت.

●سادْ هَـماجاها  سِدیت کِه بارَگْـتِرِنْت

● سَگْ اِشْتاپْ گـُلُّـڑ کۉر کاریت

●سُهْریْن ماهیگا وَرئے آپْ کشّ بَئ

● شَپْ پَه  اِستاران ،وشّیْن گِیابان پَه بَلوچان

● شَپْ کِه تَهارِنْت نَه کِه پَه مات و گـُهارِنْتْ

●کاهُکے  وَرْ راهُکے  برو

● کارْ پَه کـَوْرئے اِیشَرْکا هَنْ مَرْدا کـَپیتّ

●کـَوْمَئے زُبان کِه شُتْ هِچّ نَمانیتّ

●گرْبَگئے تاکتِت  نے  شیْران  نِهِرّ مَکـَن

●گۉن دانایان نصیحتْ نَپْ گۉن نادانان جنْگ!

●گۉن ماها نِنْدَئےماهْ بَئ ،گۉن دیْگا نِنْدئے سیاهْ بَئ

● گۉن یَک دسـتِے چاپْ تَوارْنَکنْتْ

دپتراں راج ءِ نام دار بیتاں

دائمی زند و په وشیں باندات ءَ

دژمن ءِ دست ءَ وَش مهار بیتاں

دیم ءِ ٹـِک چــِت گوں باجوی کرداں

دُژمن ءِ دمب ءَ گوں هوار بیتاں

مات ءِ ربـّال ءَ بے بُنیں زردار

دُژمن ءِ پَوج ءِ راهچار بیتاں

سارت و هونکیں ساهگ وش کـُوشیں

په منا سوچوکیں لوار بیتاں


چاپ و چَوگان انت صوبه خانانی

بے دلیں روباه نرمزار بیتاں

پیر کوه سوراپ سهر چَکیں مُرگاپ

هانـُل ءِ جیگ ءِ پُل و هار بیتاں

دروهیت حسن دوستین ءَ گلیں مریم

( بلے ) میر تلانگ لجـّانی میار بیتاں

نام ئی درپشیت ماں دپتراں راج ءِ

بے دل ءِ پیشانیگ ءِ سگار بیتاں

منی وطن

منی وطـــن یک پچیں دیارے
منی وطن دشت و کوھسارے
منی وطـــــن کیچگ و تیابے

منی وطن پٹ و ریگزارے
منی وطـــن ھرچی است منیگنت

منی وطـــــــن بگجتانی کھچر
منی وطن شوانگانی بندر
منی وطــــــــن بزگرانی ھنکیں
منی وطن کوچیانی پژدر
منی وطـــن ھرچی است منیگنت

منـــی وطن کلگانی تصویر
منی وطن میتگانی زمزیر
منــــی وطن کنگرانی بازار
منی وطن سرگلانی شمشیر
منی وطـــن ھرچی است منیگنت

منی وطـــــن معدن ھزانگ
منی وطن زر و سھرءِ چانگ
منی وطن نپتءِ سیاھیں ساوڑ
منی وطن پمن درءِ دانگ

منی وطــــن ھرچی است منی إنت
منی وطـــن ھرچی است منیگنت

میر گلخان نصیر ـ کراچی ۲۱ جولای ۱۹۶۵

به نام خدا

ضرب المثل را به زبان بلوچی بتل می گویند چند نمونه از ضرب المثل های بلوچی را در

 زیر با هم دیگر مرور می کنیم

برداشتی آزاد در مورد شون و معنای لفظی ضرب المثل ها را برای شما ذکر می کنم

و اگر دوستان اطلاعات بیشتری در مورد ضرب المثل ها دارند بفرمایند

 تا استفاده جامع تری از این ضرب المثل ها ببریم

آه جاه كه دل كشیت سر هشت و گِل كشیت = آنجایی که دلت می خواهد ...

آپ ء دُزی نمبگ چیر نه بیت= اگر آب بدزدی نم های آب پنهان نمی مانند

آ زهم كه پر جوهر انت دست نامردان بد گوهر انت = آن شمشیری که جوهرش بیشتره به

 دست افراد بی خاصیته

آکه دی دوستان په جفاهان رنج نه بان = آن چیزی را که دوستت بهت می گوید برات

سخت نیست

اُشتر ببو دور بچار هر مبو سُرمب مچار = ضرب المثل پر کاربردی است =شتر باش دور

 ببین ...

باز هبر دیوان ء تام ء بارت = زیاد حرف زدن باعث خستگی یک جمع می شود

برات ء بگند گُهار ء بگر= برادرش و ببین با خواهرش ازدواج کن

بی امیتئ سرا کس نساهیت = کسی که اهمیت نداشته باشه سر شو کچل نمی کنن

بیر په دیر نه رؤت = برای گرفتن انتقام هیچ موقع دیر نیست

برات اگان کور انت گوهار امیدوار انت = برادرش اگر کور است خواهرش هنوز بهش امیدوار است

پچّ په پچین نوك نبیت ماتے بدل ماتو نبیت = لباسی که پاره شده نو نمی شود جای

مادر هوو  نمی شود

پیر بئی میر نه بئی = پیر میشی ولی پولدار نمی شی

په هما کسا بمر که په تو تپ کنت = برای کسی بمیر که برات میمیره

تو بجن تژن و ببند بهتام په گشگ بنّام نبیت وشنام = تو هر چی می خواهیی بگی بگو

کسی که عزت و شخصیت داشته باشه با حرفای تو بدنام نمی شود

توکل ء مرد ء خدا یار انت = کسی که به خدا توکل می کند خدا همیشه با اوست

جوهر بلوچ ء غیرت انت = ذات و جوهر بلوچ غیرتش است

چه مردگین شیر ء زندگین روباه گهتر انت = از شیر مرده روباه زنده بهتره

چم وتی عیب ء کور انت = چشم عیب های خودش رو نمی بینه

چُکّ ء بدل چُکّ انت بلی براس ء بدل گار انت = جای فرزند ، فرزند میشه بذار جای برادر

  وخواهر پر می کنه

چمداری کچک ء سگتگ =برای کسی که می خواهید شخصیتش رو خرد کنید استفاده

 می شود = معنیش یه خورده سخته

داتگین دادانی پد ء نامرد جننت = چیزی که دادی برای  پس گرفتنش فقط نامردا برمی گردن

دل ء گون دل ء راه انت = دل به دل راه داره

دوری دوستی یی = دوری و دوستی

دست گون هّرء نه رسیت کرُگّ پالام کنت = ضرب المثل پر کاربرد=دستش به الاغ نمی رسه

 بچه الاغ ...

دلمانگی نه کُشیت کجینیت = چشم داشت یا انتظار تو رو از بین نمی برد بلکه باعث

 رنجشت می شود

دورغ په مرد ئ عیب انت = دروغ گفتن برای مرد عیب است

زهم ء تپ روت زبان ء تپ نه روت = می تونی سر شمشیر را کج کنی ولی نمی تونی

 جلوی زبان مردم را بگیری

ساد همد ء سد یت که بارگ انت = طناب از آنجایی پاره می شود که نازک تر است

سر بروت بلئ قول مروت = ضرب المثل معروف بلوچی است= بلوچ جونش را می دهد

ولی زیر قولش نمی زند

صبر ء بُن شیر کن انت = پایان صبر شیرین است

کاؤ کی بور راؤکی برو= ضرب المثل پر کاربردی است=فقط در زبان بلوچی معنی میده

 حتی نمی توان معنی لفظی هم براش نوشت

کبران کلمپوگ مان نیین=برای مواقعی که می خواهی کسی را تهدید کنی استفاده

می شود=قبرها خالی نیستند(معنیش توی همین مایه هاست)

گولو شُت کبگ ء رواجان وتی رواجی بیهال کت=ضرب المثل معروفی است=کلاغ می خواست

 طرز راه رفتن عقاب را یاد بگیرد راه و روش زندگی خودش رو فراموش می کند

گپ ء په خُدا بکن لت ء په برات ء بور=حرف تو برای رضای خدا بزن گرچه از برادرت کتک بخوری

لشکر ء جنوک آباد بیت بلی لاپ ء جنوک آباد نه بیت = کسی که یه ملک را به خاطر

رفاه مردم فتح می کند خوشبخت می شود ولی کسی که بر تو ظلم کند هیچ موقع

 خوشبخت نمی شود

لوگ ء مُهر کن همسایگ ء دُز مکن=ضرب المثل معروفی است=در حیاط خونتو قفل کن

 همسایتو دزد نکن

مرد په نام ء ءُ نامرد په نان ء مریت = مرد به خاطر نام میمیرد و نامرد به خاطر نان میمیرد

مدئی غریب ء مجن غریب ء = اگر به فقیر کمک نمی کنی بر او ظلم نکن

مرد گون مرد توک وارت=برای کسی که می خواهی تهدیدش کنی استفاده می شود =

می بینمت(توی این مایه ها)

نان ء دئیگ سک انت بلی صلاه ئی حق انت=ضرب المثل معروفی است=دادن نان سخته

 ولی تعارف حقه

وتی کُشیت روچ ء سر ء دؤر نه دنت=برای قانع کردن پسر برای ازدواج بادختر فامیل کاربرد دارد=فامیل می کشه ولی جسدتو زیر آفتاب نمی ذاره

هُرّی هُرّی کاسگی پُری=آزاد